Ô nhiễm nguồn nước trên địa bàn TPHCM hiện nay được đánh giá là nghiêm trọng nhất. Các dòng kênh trong nội thành bị ô nhiễm đã đành, các dòng sông lớn cung cấp nước sinh hoạt cho hàng chục triệu con người cũng không thoát khỏi số phận tương tự.
Nguồn nước bị "ung thư"
Theo những số liệu mới nhất, hệ thống kênh rạch của thành phố mỗi ngày bị đầu độc bởi sơ sơ có... 40 tấn rác thải các loại và 70.000m3 nước thải công nghiệp (vài năm trước số liệu này là 200.000m3) chưa qua xử lý. Với một thực trạng như vậy thử hỏi làm sao những dòng kênh xanh không biến thành những dòng kênh bị "ung thư".
Trong khu vực nội thành, những dòng kênh như Nhiêu Lộc-Thị Nghè, kênh Đôi-kênh Tẻ, kênh Tàu Hủ, Tân Hóa-Lò Gốm bị ô nhiễm từ vài chục năm nay là chuyện đã đành thì đến hiện nay ngay khu vực ngoại thành từ Bình Chánh, Hóc Môn đến Củ Chi... những dòng kênh vốn phục vụ cho việc tưới tiêu trước đây nay cũng biến thành những dòng kênh mà người dân đã gọi là kênh sủi bọt, kênh ngứa, kênh nín thở...
Theo Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Bình Chánh, trong hệ thống 72 tuyến kênh trên địa bàn huyện đến nay không còn bất cứ dòng kênh nào mà không bị ô nhiễm nặng. Hậu quả này cũng dễ hiểu khi có đến hơn 1.000 cơ sở sản xuất trong vài năm qua hàng ngày đua nhau xả thải xuống hệ thống kênh này.
Theo một kết quả kiểm tra mới đây của Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Bình Chánh, chỉ có vẻn vẹn 22 trong số gần 1.000 cơ sở sản xuất có trang bị hệ thống xử lý nước thải. 70% chiều dài của các tuyến kênh trên địa bàn thành phố bị ô nhiễm nặng, trong đó, tuyến kênh An Hạ-Thầy Cai được xếp vào nhóm ô nhiễm gia tăng nhanh nhất, chủ yếu là hoá chất dệt nhuộm, hóa chất phục vụ ngành caosu, kim loại nặng và chất rắn lơ lửng...
Nước ô nhiễm của tuyến kênh này có lần đã làm chết cá của một số hộ dân trên địa bàn 2 huyện Đức Hoà, Đức Huệ tỉnh Long An. Một tuyến kênh khác cũng được xếp vào loại điểm nóng là kênh Ba Bò của khu vực giáp ranh tỉnh Bình Dương và quận Thủ Đức, TPHCM.
Theo phản ánh của người dân với Hội đồng Nhân dân TPHCM, có những ngày nước kênh thay đổi sắc thái đến 3 lần: Sáng đỏ (hoá chất dệt nhuộm) trưa có màu đen và hôi, vào buổi chiều thì sủi bọt. Nhiều khi bọt sủi nhiều đến mức tràn lên bờ...
Nhiều triệu người chung sống
Ô nhiễm không chỉ là chuyện của các dòng kênh mà ngay cả lưu vực sông Đồng Nai, trong đó có sông Sài Gòn nguồn cấp nước sinh hoạt cho hơn 10 triệu dân của khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam cũng đang bị đầu độc. Lưu vực sông Đồng Nai chảy qua 11 tỉnh thành: Đak Nông, Bình Thuận, Ninh Thuận, Tây Ninh, Đồng Nai, Bình Dương, Lâm Đồng, TPHCM, Long An và Bà Rịa-Vũng Tàu và Bình Phước.
Hoạt động công nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản, phát triển đô thị... được các nhà khoa học xem là nguyên nhân chính gây ô nhiễm cho lưu vực hệ thống sông Đồng Nai nói chung và sông Sài Gòn nói riêng.
Theo một công trình nghiên cứu của kỹ sư Võ Thị Ngọc Hạnh - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Bình Dương - thì chỉ tính riêng trên địa bàn tỉnh Bình Dương đã có 11 KCN xả nước thải vào lưu vực sông Sài Gòn, khối lượng nước thải mỗi khu ít nhất là 1.200m3/ngày và nhiều nhất là 5.600m3 nước thải/ngày.
Ngoài ra, các cơ sở sản xuất nằm ngoài các KCN cũng thải vào lưu vực sông Sài Gòn 45.000m3/ngày. Trong đó các ngành độc hải như sản xuất giấy thải ra 7.700m3; dệt nhuộm 4.200m3 và chế biến mủ cao su 9.600m3/ngày. Riêng đối với hoạt động chăn nuôi mỗi ngày thải ra hơn 24.500m3 nước thải...
Còn đối với TPHCM, số liệu về khối lượng nước thải công nghiệp thải vào lưu vực sông Sài Gòn không được công bố nhưng con số thực tế có thể là 250.000m3/ngày đêm. Còn theo số liệu của Bộ Tài nguyên Môi trường trong lưu vực hệ thống sông Đồng Nai có gần 500 làng nghề, 9.000 cơ sở sản xuất, 1.633 cơ sở y tế.... xả nước thải vào lưu vực, trong đó hầu hết là nước thải chưa qua xử lý.
Thực trạng ô nhiễm của lưu vực hệ thống sông Đồng Nai đã được các nhà khoa học báo động từ lâu thế nhưng chính quyền các tỉnh hầu như không có phản ứng gì trước thực trạng này. Các tỉnh thành trong khu vực trọng điểm kinh tế phía Nam từ 10 năm nay đã chạy đua thu hút đầu tư, chạy đua phát triển công nghiệp nên xem nhẹ vấn đề bảo vệ môi trường.
Đua nhau đưa ra các điều kiện dễ dãi nhất để lôi kéo các nhà đầu tư, trong đó có các tiêu chuẩn về môi trường. Hậu quả, nước thải công nghiệp chưa qua xử lý hoặc xử lý chưa đạt chuẩn cho phép vô tư xả thẳng vào nguồn nước sông trong hệ thống sông Đồng Nai. Thực tế này giải thích vì sao, lưu vực hệ thống sông Đồng Nai đang ngày càng ô nhiễm trầm trọng, đe doạ nguồn nước sinh hoạt của hơn 10 triệu dân.
Đặc biệt là trong thời gian gần đây chất lượng nước thô cung cấp cho các nhà máy nước của TPHCM bị giảm sút nghiêm trọng. TPHCM đã phải chỉ đạo cho các cơ quan chức năng lập một đề án để bảo vệ nguồn nước sông Sài Gòn. Trong khi TPHCM lo sợ nguồn cấp nước sinh hoạt chính bị ô nhiễm thì phía thượng nguồn của lưu vực trên sông La Ngà, hồ Trị An, hồ Dầu Tiếng... người ta vẫn cứ vô tư nuôi cá bằng phân gà, phân heo.
Sông Thị Vải (Đồng Nai) một nhánh của toàn lưu vực tiếp tục là dòng sông chết bởi hoá chất của Nhà máy Vedan.
Theo kết quả quan trắc của Chi cục Bảo vệ môi trường TPHCM, nồng độ bụi trong không khí thành phố này đã có sự gia tăng vượt bậc: năm 1999 là 0,53mg/m3 đến năm 2006 đã tăng lên 0,63mg/m3 không khí. Các chỉ số khác như benzene, chì trong không khí tăng từ 3 đến 8 lần từ năm 2000 đến 2006. Về nước thải của các khu chế xuất, khu công nghiệp, trong 45 mẫu nước thải được Chi cục Bảo vệ môi trường lấy về kiểm tra chỉ có 1 mẫu đạt yêu cầu, 44 mẫu còn lại chứa nhiều chất gây ô nhiễm vượt chuẩn cho phép lên đến cả trăm lần, thậm chí là vài trăm lần.
Theo iesd.gov.vn